Het project

HET PROJECT 2017 - 2025

Het project Zwammerdamschepen en Nationaal Romeins scheepvaartmuseum

Achtergrond

De schepen van Zwammerdam zijn in de periode 1971 – 1974 opgegraven in de haven van het Romeinse limesfort Nigrum Pullum. Het betrof drie boomstamkano’s en drie vrachtschepen, een unieke vondst. Op de plaats van ontdekking is na ruim 40 jaar het Limesbezoekerscentrum NIGRVM PVLLVM, Zwammerdam gerealiseerd en geïntegreerd binnen zorginstelling Ipse de Bruggen. Daar vindt de bezoeker vooral het verhaal van de ontdekking van de wereldberoemde Zwammerdamschepen.

De scheepsresten zelf zijn na de opgraving overgebracht naar de Ketelhaven en in latere instantie naar Lelystad. Daar is 95% van de scheepsresten geconserveerd. Ondanks herhaalde pogingen is het nooit gelukt de complete collectie Zwammerdamschepen te restaureren en tentoon te stellen. Slechts de kano’s 3 en 5 zijn voor het publiek te zien geweest in Rotterdam en in Lelystad, evenals de losse planken van de Zwammerdam 2.

Stand van zaken anno 2017

In het kader van de ontwikkeling van de Nedergermaanse limes als toeristische lijn en de nominatie ervan als UNESCO Werelderfgoed is in de jaren 2012 – 2016 een aantal stakeholders samengekomen in het gezamenlijke initiatief om de schepen van Zwammerdam terug te brengen naar de regio van ontdekking. Na enige studies naar de mogelijkheden en de haalbaarheid, zijn begin 2016 het Rijk en de provincie Zuid-Holland overeengekomen dat het goed zou zijn als de scheepsresten, onderdeel van de nationale erfgoedcollectie, in bruikleen worden gegeven aan de provincie Zuid-Holland. Provincie Zuid-Holland, gemeente Alphen aan den Rijn en Archeon hebben vervolgens het initiatief genomen om een plan te ontwikkelen waarin wordt voorzien in de restauratie en de presentatie van de Zwammerdamschepen op het terrein van Archeon. Archeon neemt daarbij het initiatief om te komen tot het Nationaal Romeins Scheepvaartmuseum Archeon en de tijdelijke publiekstoegankelijke werkplaats, de Romeinse Restauratiewerf Archeon.

Het overall-project voorziet in de publiekstoegankelijke restauratie van de kano’s en een of meer vrachtschepen, gevolgd door de ontwikkeling en realisatie van een scheepvaartmuseum. In dit museum worden de gerestaureerde, authentieke Romeinse schepen getoond. Maar meer nog vormen zij de iconen voor de Nedergermaanse limes en de Rijndelta in de Romeinse tijd. De Romeinse schepen van Zwammerdam spelen een centrale rol in het `verhaal’ van de Nedergermaanse limes in Zuid-Holland: watermanagement, transport en handel, militaire bevoorrading, verovering verdediging, contacten en culturele uitwisseling, kortom: het leven in de Rijndelta.

De restauratie en presentatie van de Zwammerdamschepen vormt een uniek project dat zijn weerga niet kent. Weliswaar is in 2015 het vrachtschip De Meern 1 gepresenteerd in Castellum de Hoge Woerd, maar een project waarbij een collectie van zes Romeinse schepen wordt gerestaureerd en tentoongesteld is langs de gehele limes niet te vinden. Het project zal dan ook de aandacht van nationale en internationale wetenschappers en media trekken. Het overall-project 2017 en verder dient te leiden tot het Nationaal Romeins Scheepvaartmuseum.